Een tijd geleden berichtte het NRC over de gemeente Zaltbommel, waar een besluit over de opvang van asielzoekers vastliep. Het college wilde een opvanglocatie realiseren voor 300 asielzoekers, terwijl de Spreidingswet de gemeente verplicht om 168 plekken te realiseren. Voor het COA is een grotere locatie rendabeler en organisatorisch aantrekkelijker. Voor de gemeente betekent dit ook minder druk op huisvesting van statushouders.
Toch sneuvelde het voorstel in de raad. Niet omdat men tégen opvang was – alle partijen onderschreven de taakstelling van 168 – maar omdat er volgens de raad geen draagvlak was. Protesten van inwoners, onrust binnen partijen en het gevoel dat het proces niet zorgvuldig en transparant verliep, zorgden ervoor dat er uitstel kwam. Een besluit laat nog maanden op zich wachten.
Wat we kunnen leren van Zaltbommel?
Dit voorbeeld uit Zaltbommel is exemplarisch. Veel gemeenten worstelen met vergelijkbare keuzes: voldoen aan de wettelijke plicht, omgaan met maatschappelijke onrust, en ondertussen recht doen aan draagvlak, zowel intern als extern. Wat in het artikel zo goed naar voren komt, is dat draagvlak vaak wordt gezien als iets wat je aan het einde van een traject moet regelen, meestal via een participatieavond of bewonersbijeenkomst. Maar zo werkt het niet. Draagvlak is geen eindpunt, het is een resultaat van een zorgvuldig proces.
Draagvlak is meer dan participatie
Participatie speelt absoluut een rol, maar het is slechts één stap in het grotere proces van bestuurlijke advisering. Als je als gemeente draagvlak wil creëren voor besluiten moet je investeren in:
- Transparantie in het proces. Besluiten worden voorspelbaar en uitlegbaar wanneer het duidelijk is welke stappen worden gezet, welke belangen zijn meegenomen en welke scenario’s onderzocht zijn.
- Integraal en onafhankelijk advies. Een goed advies maakt belangen en risico’s zichtbaar en laat zien dat het voorgestelde besluit beter is dan de alternatieven. Dat geeft bestuurders en raadsleden de zekerheid dat ze op basis van een volledig beeld besluiten nemen.
- Heldere rolverdeling. Adviseurs, bestuurders en raad hebben ieder hun eigen rol. Als die grenzen vervagen, gaat het mis: adviezen verliezen geloofwaardigheid en het vertrouwen brokkelt af.
- Participatie met betekenis. Inwoners betrekken is alleen waardevol als er duidelijkheid is over waarover ze meepraten en wat er met hun input gebeurt. Anders frustreert het meer dan dat het helpt.
De rol van een leider
Leidinggevenden zijn in dit proces cruciaal. En dan hebben we het niet alleen over de gemeentesecretaris maar over alle managers binnen een gemeente. Als verbinder tussen bestuur en ambtelijke organisatie moeten zij ervoor zorgen dat adviezen transparant, integraal en zorgvuldig worden opgesteld. Dat doen ze door hun mensen tijd en ruggensteun te geven om de voorbereidende stappen van het maken van een advies zorgvuldig te doorlopen. En daar horen stakeholderanalyses en participatie-inspanningen natuurlijk ook bij.
Zo dragen leiders indirect maar onmiskenbaar bij aan het ontstaan van draagvlak - juist ook bij gevoelige onderwerpen. Het voorbeeld van Zaltbommel laat zien dat besluiten niet alleen sneuvelen op inhoud, maar vaak op het ontbreken van draagvlak. Gemeenten die investeren in een zorgvuldig adviesproces, bouwen stap voor stap aan vertrouwen, transparantie en voorspelbaarheid. Dáár ontstaat het draagvlak dat nodig is om ook de moeilijkste besluiten te nemen.
Wil je weten hoe je in jouw gemeente stap voor stap draagvlak opbouwt?
Download ons format voor bestuursadviezen en ontdek hoe je proces en inhoud slim combineert.
Advies van een expert nodig?
Blogs en opiniestukken
Van ons voor jou: communicatie- en beleidstips. Doe er je voordeel mee!
Lees ook onze artikelen over alles wat speelt in de communicatiebranche.
