Vanaf 2020 mogen wetenschappelijke artikelen die betaald zijn met belastinggeld geen abonnementsgeld meer rekenen voor hun publicaties. Revolutionair! Wetenschappelijke artikelen moeten toegankelijker. Wij pleiten niet zozeer voor ‘gratis’. Belangrijker voor de wetenschap is heldere en begrijpelijke taal! Drie knelpunten voor heldere taal in wetenschappelijke artikelen. En oplossingen.
1. Passief zinsgebruik
Wetenschappers zijn er dol op: passieve zinsconstructies. Uitspraken als “Er werd onderzocht” en “Er is bewezen” vliegen je om de oren bij het lezen van een wetenschappelijk artikel. Wetenschappers gebruiken de lijdende vorm om naar eigen zeggen ‘objectief’ te blijven. Wij zijn van mening dat dit ook kan met actief taalgebruik. Met actief taalgebruik is het duidelijk wie of wat het onderwerp is. En worden zinnen bovendien korter. Win-win situatie!
| Van passief… | Naar actief |
| In eerder onderzoek is aangetoond dat … (bron, jaartal) | Bijvoorbeeld met het ‘bronnenperspectief’ <Bron> heeft in <jaartal> aangetoond dat… |
| Door middel van een experiment wordt getracht te onderzoeken hoe… | Of met ik-wij Wij onderzoeken met een experiment hoe… |
Extra tip: spreek de lezer aan in je tekst. Ook in je wetenschappelijke publicatie! Dat leest prettig. Bovendien: het maakt je als schrijver bewust van je rol. Je schrijft je artikel om gelezen te worden. Toch?
2. Vakjargon
Vakjargon is een vakgebonden idioom dat ontstaat om communicatie tussen professionals beter te laten verlopen, maar vakjargon is niet zo handig voor het algemene en grote publiek. En past dus niet binnen een moderne visie op wetenschap. De dichtheid van vakjargon is vaak onbruikbaar voor B1 taalniveau. Dat niveau vraagt om uitleg. Daarom stellen wij de volgende alternatieven voor:
| Vakjargon | B1 alternatief |
| Significant | Duidelijk |
| Hypothese | Iets beweren dat we nog moeten controleren |
| Experimentele en controle conditie | De groep mensen die we … en de groep mensen waar we … |
| Onderzoeksdesign | De manier waarop we het onderzoek doen |
| Random | Willekeurig |
| Causaal verband | Het een (X) komt doordat het ander (Y) |
| Schaal | Maatstaf/ vragenlijst |
| Post hoc, … | Na deze/daarna, … |
| Predictor | Het is vaak zo dat het aantal X een aantal Y oplevert. |
3. Onbegrijpelijke en lange zinsconstructies
“Nadat met behulp van een explorerend literair onderzoek is gebleken dat studenten vaker te maken krijgen met burn-out verschijnselen dan 10 jaar geleden, is door middel van een online vragenlijst onder 178 studenten van de Radboud Universiteit in Nijmegen onderzocht wat de mogelijke achterliggende oorzaken hiervan kunnen zijn en of er verschillen zijn op te merken in geslacht en leeftijd en of het verband gemedieerd wordt door een toename in prestatiedruk in de algehele samenleving.”
De inhoud maakt een wetenschappelijke tekst moeilijk. De lange zinnen maken een tekst onnodig onoverzichtelijk. En dus minder prettig om te lezen. Door de kernboodschap vooraan te zetten en één boodschap per zin te schrijven, worden (wetenschappelijke) teksten beter leesbaar:
Eerst heb ik een verkennend literatuur onderzoek gedaan. Hieruit blijkt dat studenten nu vaker te maken krijgen met burn-out verschijnselen dan tien jaar geleden. Daarom heb ik in dit onderzoek een vragenlijst afgenomen onder 178 studenten van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Ik heb hierbij onderzocht wat de mogelijke achterliggende oorzaken zijn van deze toename. Daarnaast heb ik gekeken naar mogelijke verschillen voor geslacht en leeftijd. Tot slot heb ik onderzocht of het verband wordt verklaard door een toename in de prestatiedruk in de samenleving.